pronken met schilderijen
Op 25 september opende het Westfries Museum in Hoorn een heus schilderijenkabinet. Hier toont het museum zijn rijke collectie schilderkunst uit de Gouden Eeuw. De ruimte is ingericht naar het voorbeeld van een 17e-eeuwse ‘kunstkammer’, zoals die destijds in de huizen van de rijke kooplieden te vinden was: met goudleerbehang op de wanden en meesterwerken van het plafond tot de vloer. De oogstrelende presentatie is mede mogelijk gemaakt met financiële steun van de Vereniging Rembrandt, de Turing Foundation en de Vrienden van het Westfries Museum.
vijf miljoen schilderijen
Het exacte aantal is niet bekend, maar experts schatten dat er in de zeventiende eeuw zo’n zes miljoen schilderijen zijn gemaakt. Door de toegenomen welvaart steeg de vraag enorm. Ze hadden niet allemaal van de kwaliteit van een Rembrandt en er was voor iedere portemonnee wat wils. Het gunstige klimaat stimuleerde de kunstenaars tot een grote productie en een voortdurende vernieuwing in stijl en thema’s.
Jongen met paard (1646), door Herman Doncker (Hoorn, 13 augustus 1595 – Enkhuizen, 1646). Olieverf op paneel.
Anoniem, Twee kinderen in een landschap, 17e eeuw (olieverf op doek).
Vrouw Wereld, geschilderd door Jacob Waben in 1622 (olieverf op doek).
enorme verzamelingen
In de 17e eeuw werd het onder de rijke kooplieden populair om grote schilderijenverzamelingen aan te leggen. Alleen Amsterdam telde rond 1650 al meer dan 100 privécollecties. Eén van de bekendste was het kunst- en schilderijenkabinet van Jan Six, met daarin het beroemde portret dat Rembrandt in 1654 van de dichter en kunstmecenas maakte. Om deze verzamelingen te kunnen tonen, werden speciale ‘kunstkammers’ ingericht die helemaal vol hingen met meesterwerken; portretten, stadsgezichten, jachttaferelen, zeegezichten, Bijbelse voorstellingen, interieurs en landschappen: alles kriskras door elkaar, vanaf het plafond tot aan de plinten.
een deel van de schilderijengalerij.
rijk en gevarieerd
Het Westfries Museum heeft ook een zeer rijke en gevarieerde collectie schilderijen uit de 17e eeuw, gemaakt door schilders die in West-Friesland hun brood verdienden. Bij gebrek aan muurruimte kon het museum tot voor kort maar een deel van deze collectie aan het publiek tonen. Met de inrichting van een eigen ‘kunstkammer’ is dat probleem op een passende manier opgelost. In het nieuwe kabinet zijn onder andere vier van de gestolen schilderijen te bewonderen die na de eerdere kunstroof in 2016 uit Oekraïne terugkeerden naar het museum, waaronder ‘Vrouw Wereld’ van de Hoornse schilder Jacob Waben.
goudleerbehang
De nieuwe presentatie oogt volledig 17e-eeuws. Dat is te danken aan de eeuwenoude oude houten vloer, de prachtige kasten die in de ruimte staan en natuurlijk de kunstwerken die van plafond tot plint hangen. Maar ook het (imitatie) goudleerbehang waarmee de wanden bespannen zijn, draagt hier aan bij. Dit in Litouwen gemaakte behang is een natuurgetrouwe kopie van het goudleerbehang in de regentenkamer van het voormalige Weeshuis in Enkhuizen, uit 1742.
de kracht van de vaste collectie
De realisatie van het schilderijenkabinet, vanaf nu onderdeel van de vaste presentatie van het museum, is financieel mogelijk gemaakt door een bijdrage van de Vrienden van het Westfries Museum, de Vereniging Rembrandt en de Turing Foundation. De bijdrage van dat laatste twee organisaties is onderdeel van het landelijke project ‘De kracht van de vaste collectie’, waarmee zij de Nederlandse musea niet alleen een hart onder de riem willen steken in deze moeilijke corona-tijd, maar hen ook willen stimuleren de kracht en de schoonheid van de eigen collectie nog beter over het voetlicht te brengen.
Hoornse verzameling
De nieuwe Kunstkammer van het Westfries Museum werd geopend door Willem Merens. Zijn voorvader Lucas Merens legde eind 17e eeuw een indrukwekkende schilderijencollectie aan. Lucas Merens was één van de heren burgemeesters van de stad Hoorn en woonde in Huize Merens in Hoorn, nu bekend als Het Huis Verloren. Zijn kinderen verkochten de schilderijen echter. Willem Merens probeert nu de verblijfplaats van deze werken te achterhalen en weet inmiddels dat tien werken in diverse musea te zien zijn, waaronder het Louvre in Parijs. “Het zou fantastisch zijn als het Westfries Museum ooit een schilderijenkabinet zou kunnen samenstellen met werken uit deze collectie”, aldus Merens.
Stap binnen bij het schilderijenkabinet van het Westfries Museum en stap daarmee de Gouden Eeuw in.